Խառը և արհեստական սնուցում

Խառը և արհեստական սնուցում նշանակվում է միայն օբյեկտիվ ցուցումների առկայության դեպքում։ Այդ հարցը սկզբունքային լուծում է պահանջում հատկապես նորածնային շրջանի երեխաների համար։ Միաժամանակ հարկավոր է նշել, որ կրծքի կաթի անբավարար քանակության դեպքում նպատակահարմար չէ երեխային թողնել միայն բնական սնուցման վրա։ ժամանակին նշանակված ռացիոնալ խառը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում նաև արհեստական սնուցումը, կանխարգելում են հիպոտրոֆիայի զարգացումը։

Խառը սնուցումը պետք է տարբերել բնական սնուցման ժամանակ կատարվող սննդի կարգավորումից, երբ կրծքի կաթի բավարար քանակության հետ երեխային տալիս են նաև որոշ հավելյալ սննդանյութեր (հյութեր, կաթնաշոռ, սերուցք, ձվի դեղնուց և այլն)։

Խառն է համարվում այնպիսի սնուցումը, երբ խառնուրդները երեխայի սննդային օրաբաժնի 1/5 -ից ավելի են կազմում։

Արհեստական սնուցման ժամանակ կրծքի կաթը լրիվ բացակայում է կամ կազմում է օրվա ընթացքում ընդունած սննդի ծավալի 3/5 մասից պակաս։

Գոյություն ունեն մայրական կաթի բաղադրությանը նմանեցված ու հարմարեցված հատուկ կաթնային խառնուրդներ, որոնց պետք է առավելություն տրվեն կյանքի առաջին ամիսներին երեխայի խառը և հատկապես արհեստական սնուցումը կազմակերպելիս։

Կովի կաթի նմանեցումը կնոջ կաթին կատարվում է սպիտակուցի և որոշ աղերի խտության իջեցման, ինչպես նաև ամինաթթվային, ճարպաթթվային, վիտամինային, հանքային բաղադրության հավասարեցման և աղերի բիֆիդածին միկրոֆլորայի զարգացումը խթանող բաղադրիչների ներմուծման միջոցով։ Հատուկ տեխնոլոգիական պրոցեսների կիրառման շնորհիվ հարմարեցված կաթնային խառնուրդների արտադրման ժամանակ բարելավվում է ինչպես խառնուրդների յուրացումը, այնպես էլ նրանց կենսաբանական արժեքը։
2-3 ամսականից մեծ երեխաների խառը և արհեստական սնուցման ժամանակ թույլատրելի է օգտագործել նաև չհարմարեցված կաթնաթթվային խառնուրդներ (կեֆիր, մածուն, «Նարինե», ացիոոֆիլային կաթ և այլն)։

Հասարակ չհարմարեցված խառնուրդներից են նոսրացրած կաթը և կեֆիրը, որոնք պատրաստվում են կաթնախոհանոցներում:

Խառը սնուցման ժամանակ պետք է հետևել մի շարք հիմնական կանոնների.

—    յուրաքանչյուր դեպքում անհրաժեշտ է հաշվի առնել, թե երեխան մորից ինչ քանակությամբ կրծքի կաթ է ստացել և պակասող սննդի քանակը լրացնել կաթնային խառնուրդներով,

—    մայրական կաթի անգամ փոքր քանակության դեպքում անհրաժեշտ է կրծքով կերակրել հնարավորինս երկար ժամանակ,

—    ի տարբերություն հավելյալ սննդի, որը բնական սնուցման ժամանակ նշանակվում է սննդի կարգավորման նպատակով, լրացուցիչ սնունդը տրվում է կրծքով կերակրելուց հետո,

—    լրացուցիչ կերակրումը կատարվում է կրծքի կաթով լրիվ կամ մի քանի կերակրումներից հետո, ինչպես նաև ինքնուրույն կերակրումների ձևով։ Վերջին տարբերակը նպատակահարմար է երեխային նոր սննդին լրիվ ընտելացնելու առումով,

—    եթե լրացուցիչ սնունդը մեծ չէ ծավալով, այն հարկավոր է տալ թեյի գդալով, քանի որ ծծակով կաթի հեշտ ընդունումը նպաստում է մոր կրծքից երեխայի հրաժարվելուն։ Շշով կերակրելիս ծծակը պետք է լինի առաձգական և ունենա 3-5 փոքր անցքեր։

—    խառը սնուցման ժամանակ անհրաժեշտ է 3-ից ոչ պակաս անգամ կերակրել կրծքով, որովհետև երեխային ավելի պակաս կրծքով կերակրելիս կաթնարտադրությունը մարում է։

Երեխայի կյանքի առաջին ամիսներին արհեստական սնուցում տալիս չի թույլատրվում որակապես նոր սննդի անցնել հանկարծակի կամ խիստ հապճեպ, քանի որ այդ դեպքում մարսողական համակարգի հարմարվողականությունը, հոմեոստազը կարգավորող նյութափոխանակության պրոցեսները և մեխանիզմները մեծ լարվածությամբ են իրականանում։

Եթե երեխայի անցումը խառը սնուցումից արհեստական սնուցման սովորաբար ընթանում է առանց որևէ դժվարությունների, ապա բնական սնուցումից արհեստական սնուցմանն անցնելը պահանջում է մեծ զգուշություն։

Սննդի ռեժիմը խառը սնուցման ժամանակ մնում է սովորաբար նույնը, ինչպես որ բնական սնուցման ժամանակ։

Արհեստական սնուցման ժամանակ խորհուրդ է տրվում ավելի վաղ անցնել օրվա ընթացքում 5-6 կերակրման, երկարացնելով կերակրումների միջև ընկած ժամանակահատվածը։

Ինչպես խառը, այնպես էլ արհեստական սնուցման ժամանակ անհրաժեշտ սննդի ծավալը որոշվում է այն նույն չափանիշներով, ինչպես դա արվում է բնական սնուցման ժամանակ։

Արհեստական սնուցման ժամանակ սովորաբար չափավորված սնունդ է նշանակվում։ Սակայն եթե երեխան չի հագենում ստացած կերակրաբաժնով և անհանգստություն է ցուցաբերում, ապա նրան նորից կարելի է տալ ոչ մեծ քանակությամբ սնունդ (20-30 մլ)։ Եթե նշանակված կերակրաբաժինը ամբողջովին չի ուտում` նրան չպետք է ստիպողաբար կերակրել։ Առողջ երեխաները սովորաբար օրվա ընթացքում իրենք են կարգավորում իրենց անհրաժեշտ սննդի ծավալը։

Անհրաժեշտ է նկատել, որ կյանքի առաջին ամիսներին արհեստական սնուցում ստացող երեխաների բավարար զարգացումը հնարավոր է ապահովել միայն հարմարեցված խառնուրդների օգտագործման դեպքում։

Եթե երեխան ընդունում է ըստ ծավալի բավարարող քանակությամբ խառնուրդ, ապա հիմնական սննդանյութերի նկատմամբ նրա պահանջը բավարարվում է լիովին։ Որպես կանոն, հարմարեցված խառնուրդներով կերակրելիս վերանում է վիտամինային պատրաստուկների և բուսական յուղի լրացուցիչ ընդունման անհրաժեշտությունը։ Խառնուրդների գործածման դեպքում հավելյալ սնունդ (հյութեր, եփուկներ, մրգերի խյուսեր, ձվի դեղնուց) տալու ժամկետները, ինչպես և բնական սնուցման ժամանակ, մնում են նույնը։

Հասարակ, ոչ հարմարեցված խառնուրդները չեն բավարարում բազմաթիվ սննդանյութերի նկատմամբ երեխայի տարիքային պահանջները և չեն կարող երկարատև օգտագործման համար սննդի հիմնական աղբյուր ծառայել։

Պետք է հիշել, որ ոչ հարմարեցված խառնուրդներով կերակրելիս, օրաբաժնում սպիտակուցային և ճարպային բաղադրամասերի կարգավորումից բացի, երեխաները վիտամինների պարտադիր լրացման կարիք են զգում։ Դա, առաջին հերթին, վերաբերում է C և D վիտամիններին, որոնք պետք է տրվեն խառնուրդների ձետ միաժամանակ։

Ասկորբինաթթուն տրվում է հյութերի կամ խառնուրդների ձետ, օրը 2 ընդունումով՝ 30-50 մգ։ D վիտամին ցանկալի է նշանակել կոտորակային դեղաչափերով՝ օրը 500 ՄՄ (յուղային լուծույթի 1-ական կաթիլ, որի 1 մլ-ը պարունակում է 25.000 ՄՄ կամ երկու` օրը մեկ անգամ (1000ՄՄ) յուղային լուծույթի 1 կաթիլ, որի 1 մլ-ը պարունակում է 50.000 ՄՄ): Եթե բացակայում են վիտամին D-ի փոքր խտության պատրաստուկները, ապա կարելի է նշանակել է 1 կաթիլ սպիրտային լուծույթ (1 մլ-ը պարունակում է 200000 ՄՄ), շաբաթը մեկ անգամ։

A և E վիտամինները երեխան ստանում է բուսական ճարպերի միջոցով։ Հասարակ, ոչ հարմարեցված խառնուրդ օգտագործելիս բուսական յուղը պարտադիր կարգով պետք է ավելացնել սննդին։

B խմբի վիտամինները երեխային տալիս են 2 ամսականից սկսած, հացի թթվախմորի մածուկի ձևով, օրվա ընթացքում I-2 թեյի գդալ կամ սինթեզված դեղամիջոցների ձևով։

Չորս ամսականից մեծ երեխաների արհեստական սնուցումը ըստ մեթոդի՝ բնական սնուցումից չի տարբերվում։

Ոչ հարմարեցված սննդամթերքով կերակրելիս առավելություն է տրվում կաթնաթթվային խառնուրդներին, որովհետև երեխաները դրանք լավ են յուրացնում, հատկապես կյանքի երկրորդ կիսամյակում։

Ոչ հարմարեցված խառնուրդներով արհեստական սնուցման դեպքում երեխայի օրաբաժնի վիտամինային և հանքային բաղադրությունը կարգավորելու համար պետք է տրվեն հավելյալ սննդանյութեր (հյութեր, եփուկներ, մրգերի խյուսեր, ձվի դեղնուց)։ Հավելյալ սննդի բոլոր տեսակները արհեստական սնուցման դեպքում տրվում են 2-4 շաբաթ ավելի շուտ, քան բնական սնուցման ժամանակ։

Հարցեր, պատասխաններ, մեկնաբանություններ